Унаанын капотунун астында анын иштешине жардам берген көптөгөн маанилүү тетиктер жана системалар жайгашкан. Ар бир айдоочу бул бөлүктөрдү билиши маанилүү. Кээ бир учурларда бул системалардагы бузулуулар унаанын коопсуздугуна жана иштешине терс таасирин тийгизиши мүмкүн. Ошондуктан алардын абалын дайыма көзөмөлдөө керек.

1. Мотор (двигатель)

Мотор — унаанын “жүрөгү”. Ал күйүүчү майды энергияга айландырып, унааны жылдырат. Эгер мотордо көйгөй болсо, унаа ишке кирбей калышы же начар иштеши мүмкүн.

Эмне текшерүү керек:

• Мотордун майы – эгер май түгөнсө же кир болсо, мотор кызып кетиши же бузулушу мүмкүн.
• Кызып кетүү (перегрев) – мотор кызып кетсе, толук бузулуу болушу мүмкүн. Муну муздатуу системасы көзөмөлдөйт.

2. Муздатуу системасы

Муздатуу системасы моторду өтө кызуудан сактайт. Ал мотордон жылуулукту алып чыгып, анын температурасын жөнгө салат.

Эмне текшерүү керек:

• Муздатуучу суюктуктун деңгээли – эгер суюктук аз болсо, мотор кызып кетиши мүмкүн.
• Түтүктөр жана шлангалар – эгер жарылып кетсе, суюктук чыгып кетет жана мотор ысып калат.

3. Аккумулятор

Аккумулятор — унаанын бардык электр системалары үчүн энергия булагы, анын ичинде моторду ишке киргизүү да. Аккумуляторсуз унаа ишке кирбейт.

Эмне текшерүү керек:

• Аккумулятордун заряды – эгер ал эски же разряд болуп калса, унаа иштебей калат.
• Контакттар – алар таза жана жакшы абалда болушу керек.

4. Күйүүчү май системасы

Күйүүчү май системасы моторго май жеткирүү үчүн жооптуу. Эгер көйгөй болсо, унаа иштебей калышы мүмкүн.

Эмне текшерүү керек:

• Күйүүчү май фильтри – эгер фильтр тыгылып калса, май моторго жетпей калат.
• Күйүүчү май деңгээли – өтө төмөн болсо, мотор иштебей калат.

5. Ремень жана шлангалар

Ремень жана шлангалар мотордон башка системаларга кыймыл берет: генератор, кондиционер, насостор ж.б.

Эмне текшерүү керек:

• Ремень жана шлангалардын абалы – эгер эскирип же айрылып кетсе, башка системалар иштен чыгышы мүмкүн

6. Кыйынчылыктар жана коркунучтар

Капоттун астындагы айрым системалар туура иштебесе, бул айдоону кооптуу кылышы мүмкүн

• Мотордун кызып кетиши – муздатуу системасын текшербесеңиз, мотор бузулат.
• Аккумулятордун бузулушу – унаа иштебей калат.
• Майдын жоктугу – мотор катуу бузулушу мүмкүн
• Күйүүчү май системасынын көйгөйлөрү – унаа жүрбөй калат.

7. От алдыруу системасы

Бул система моторду ишке киргизет. Ал күйүүчү майды күйгүзүү үчүн учкун чыгарат. Эгер бузулса, унаа иштебей калышы мүмкүн.

Эмне текшерүү керек:

• Учкун шамдары (свечи) – эгер кир же эски болсо, мотор начар иштейт.
• Зажигателдик зымдар жана катушкалар – эгер бузулса, мотор иштебей калышы мүмкүн.

8. Абаны тазалоочу фильтр

Бул фильтр моторго кирген абаны тазалайт. Эгер кир же тыгылып калса, мотор жетиштүү аба албай, жакшы иштебей калат.

Эмне текшерүү керек:

• Фильтрдин абалы – таза болушу керек. Эгер кир болсо, алмаштыруу зарыл.

9. Привод ременьдери жана чынжырлар

Бул бөлүктөр мотордун кыймылын башка системаларга берет (генератор, насос ж.б.). Эгер алар үзүлсө, көп системалар иштебей калат.

Эмне текшерүү керек:

• Привод ременьдери – айрылып же эскирип калбашы керек.
• ГРМ чынжыры – мотор бөлүктөрүнүн ишин синхрондойт. Эгер бузулса, мотор катуу жабыркайт.

10. Тормоз системасы

Кээ бир тормоз бөлүктөрү да капоттун астында болот (мисалы, тормоз суюктугу).

Эмне текшерүү керек:

• Тормоз суюктугу – аз болсо, тормоздор жакшы иштебей калат.
• Тормоз шлангалары – бүтүн жана жаракасыз болушу керек

11. Электрондук системалар жана зымдар

Заманбап унааларда көптөгөн электрондук системалар бар. Бузулган зымдар алардын ишине тоскоол болушу мүмкүн.

Эмне текшерүү керек:

• Зымдар жана туташтыргычтар – эгер үзүлгөн же бош болсо, системалар иштебей калышы мүмкүн.
• Предохранителдер – эгер система иштебесе, предохранитель күйүп кеткен болушу мүмкүн.

12. Регулярдуу тейлөө

Капоттун астындагы бөлүктөрдү үзгүлтүксүз текшерүү унааңыздын иштешин камсыз кылат. Ар 10 000–15 000 км сайын же унаа колдонмосундагы сунуштар боюнча текшерип туруу керек.

Эмне текшерүү керек:

• Суюктуктардын деңгээлин (май, тормоз суюктугу, муздатуучу суюктук) текшерип туруу.
• Аккумулятордун абалын жана тазалыгын текшерүү.
• Фильтрлерди (аба, күйүүчү май) алмаштырып туруу.

Жыйынтык

Жаңы айдоочулар үчүн капоттун астында эмне бар экенин билүү абдан маанилүү. Бул унаанын иштешин жана коопсуздугун камсыздайт. Эгер сиз кандайдыр бир таң калыштуу үн, жыт же башка көйгөй байкасаңыз, убагында адиске кайрылыңыз. Бул чоң чыгымдардын же кооптуу кырдаалдардын алдын алат.